Felsefi-Bilimsel Metinler

15. yy

Varidat

Bilinmiyor
Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Osmanlı mutasavvıfı, filozofu ve kazaskeri.
Yazar(lar) :

Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Osmanlı mutasavvıfı, filozofu ve kazaskeri.

Miladi Tarih :

Bilinmiyor

Yüzyılı :

15. yy

Coğrafyası :

İznik/Rumeli.

Arşiv - Kütüphane :

-Süleymaniye, Amcazade Hüseyin Paşa (34 Sü-Hü 282/7), el-Varidat.

-İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları (33), Terceme-i Vâridât.
-İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları (1142), Terceme-i Vâridât. Müstensih: Çelebî Ahmed.  1225/1810
-İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları (113), Terceme-i Vâridât. Müstensih: Musa Kazım.  
-Milli Kütüphane, Yazmalar Koleksiyonu (06 Mil Yz A 8533), el-Vâridât. 1162/1748.
-Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu (34 Nk 4900/5), el-Varidat fi'z-zati ve'l-esmai ve's-sıfat. 
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (980),Tercüme-i Vâridât-ı Bedreddin. Müstensih: Muhammed b. Ahmed. 1221/1806.
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (981),Tercüme-i Vâridât-ı Bedreddin. Müstensih: Musa Kâzım. 
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (982),Tercüme-i Vâridât-ı Bedreddin. 
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (983),Tercüme-i Vâridât-ı Bedreddin. Müstensih:Muhammed Mir el-Arabî el-Mevlevî [şrh] Göriçeli Ali Urfî.

Genel Fiziki Yapısı :

-Süleymaniye kopyası: Talik. Su yolu filigranlı. Sırtı ve sertabı kahverengi meşin, deffeler ebru kağıt kaplı, mıklebli, yeni tamir görmüş cilt içindedir. Sonu noksandır. -İBB Atatürk Kit. (33) kopyası: 265x190, 170x100; 26 yaprak; rika. -İBB Atatürk Kitaplığı (1142) kopyası: 160x110, 120x60; 47 yaprak; nesih. -İBB Atatürk Kitaplığı (113) kopyası: 250x160, 230x130; 27 yaprak; rika. -Milli Kütüphane, Yazmalar Koleksiyonu (06 Mil Yz A 8533); 170x110, 100x50; 39 yaprak; talik; suyolu filigranlı.Zencirekli, desenli kahverengi meşin kaplı mukavva cilt. -Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu (34 Nk 4900/5); 39-56 yaprak. -Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (980); 168x108, 120x65; 48 yaprak; talik; Tasavvuf Serlevha tezyinli ve yaldızlı, cetveller yaldızlı Tam meşin, şemseli, cetvelli, şirazeli, miklepli. -Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (981); 193x130, 152x95; 124 yaprak; rika; Tasavvuf Sırtı bez, yüzü ebru kağıt kaplı. -Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (982); 206x153,156x103; 55 yaprak; rika; Tasavvuf Tam meşin, yaldızlı ve zencirekli cetvelli. -Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (983); 202x106,153x124; 47 yaprak; rika; Tasavvuf Sırtı meşin, yüzü bez, yaldızlı cetvelli.

Üslup Özellikleri :

-Süleymaniye kopyası: Arapça. Eserin asıl adı el-Vâridâtü'l-gaybiye dir. Keşf. 11. 1995., A'lâm. VIII. 40., Os. Mü. l. 39.

-İBB Atatürk Kitaplığı (33) kopyası: Türkçe.
-İBB Atatürk Kitaplığı (1142) kopyası: Türkçe.
-İBB Atatürk Kitaplığı (113) kopyası: Türkçe.
-Milli Kütüphane, Yazmalar Koleksiyonu (06 Mil Yz A 8533): Arapça.
-Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu (34 Nk 4900/5): Arapça.
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (980): Türkçe.
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (981): Türkçe.
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (982): Türkçe.  Üst kabın içinde bu kitabın müterciminin el yazısı olduğu yazılıdır. 
-Millet Kütüphanesi, Ali Emiri ŞRY Koleksiyonu (983): Türkçe. 

Etkiler / Etkilenmeler :

Şeyh Bedrettin’in ölümünden sonra eser, Orta Doğu ve Anadolu İslam coğrafyasında sarsıcı bir etki yaratmıştır. Şeyh Bedrettin hareketi ve Börklüce Mustafa’nın idam edilmesi sürecine Varidat’da yer alan fikirlerin sebep gösterildiği düşünülmektedir.

İçeriği ve Strüktürü :

Şeyh Bedrettin’in ölümünden sonra müridleri tarafından derlenerek kaleme alınan bir kitap olduğu söylenmekle birlikte, torunu Hâfız Halil, 864 (1460) yılı civarında kaleme aldığı dedesine ait menâkıbnâmede Vâridât’ın bizzat dedesi tarafından yazılan son eser olduğunu belirtir. (CEYLAN, S. 2012. "Vâridât", İslam Ansiklopedisi,  cilt:42, ss.520-522.)


Yorum :

Eserde, ontolojik ve epistemolojik açıdan Ortodoks dinsel anlatının dışına çıkan varlık ve Tanrı kavramı ve Kuran-ı Kerim yorumlaması, o güne kadarki tanım ve yorumlara muhalif bir söylem taşımaktadır. Tasavvuf ve panteizm geleneğini takip eder. Yöntem olarak, ilahi varlıktan maddi varlığa ulaşmak yerine, maddi dünyanın gerçekliklerinden Tanrıya ulaşmak hedeflenmiştir. Tanrı’nın her şey olmasının O’nu aynı zamanda hiçbir şey olmasına ve dolayısıyla her şeyde olmasına inanan Şeyh Bedrettin, aynı zamanda Kuran’ın gizli şifre ve anlamlar içerdiğini öne sürmüştür. Eserin temel yöntemini oluşturan Kuran analizi, İslam epistemolojisi açısından alternatif bir metindir.

 

Yeniden Üretimleri :

-Yukarıda belirtilen müstensihlerin eserleri.

-Çalışmaya Esas Metin (Türkçe):  Dr. Cengiz Ketene (Prof. Dr. Bilal Dindar’ın Tenkidli Basımından çev.). 1990. Varidat. Kültür Bakanlığı Yayınevi.

Anahtar Kelimeler :

Varlık felsefesi, Şeyh Bedrettin, Alternatif, İslam Epistemolojisi, vahdet-i vücut.